มงคลแห่งการประพฤติธรรม

การประพฤติธรรมเป็นมงคลแห่งชีวิตที่มีค่าสูงสุด เพราะผลแห่งการปฏิบัติจะส่งผลดีแก่ตนเองทั้งชาตินี้และชาติหน้า มงคลแห่งการประพฤติธรรมมีอยู่ด้วด้วยกัน 18 มงคล ดังนี้

มงคลที่3 การบูชาบุคคลที่ควรบูชา การกราบไหว้บูชาพระรัตนตรัย บิดามารดา ครูอาจารย์ ผู้มีพระคุณสถานที่อันศักดิ์สิทธิ์ สวัสดิมงคลก็จะบังเกิดแก่ผู้นั้น

มงคลที่5 เคยทำบุญมาก่อน ผู้ที่ได้เคยสั่งสมบุญมาตั้งแต่อดีต ผลบุญก็จะส่งผลให้ผู้นั้นมีความเจริญรุ่งเรือง ชีวิตมีแต่ความสุขสบาย มีทั้งลาภยศ ทรัพย์สิน และชื่อเสียง ถือว่าเป็นผู้มีวาสนาสูง

มงคลที่15 การให้ทาน ทานที่เป็นการสร้างบุญกุศลและบังเกิดมงคลที่สำคัญเป็ยการลดกิเลสที่อยู่ในตนได้อย่างดียิ่ง คือการให้ทานสิ่งของ การให้ธรรมทาน และการให้อภัยทาน

มงคลที่16 การประพฤติธรรม ผู้ปฏิบัติธรรมหรือผู้รักษาธรรมตามคำสั่งสอนของพระพุทธองค์ ธรรมก็จะรักษาผู้รักษาธรรมเช่นกัน อยู่สถานที่แห่งใดก็มีแต่สุขไม่มีทุกข์ทั้งกายและใจ

มงคลที่19 ละเว้นจากบาป สิ่งที่เป็นบาปเป็นความชั่ว ต้องงดเว้นและให้ห่างไกลทั้งกายและจิตใจให้ได้ เพราะสิ่งนี้ถือเป็นความเลวร้ายที่จะบั่นทอน ความสุข ความเจริญ ความก้าวหน้า มีแต่ความร้อนรน และบังเกิดความทุกข์อยู่ไม่สิ้นสุดทั้งภพนี้และภพหน้า

มงคลที่20 สำรวมจากการดื่่มน้ำเมา การเสพของมึนเมาเท่ากับทำลายชีวิตตน เพราะพิษร้ายจะเข้าทำลายสุขภาพ ทำลายความเป็นคนให้ขาดสติ หากใครละเลิกได้ย่อมพบแต่ความสุขในชีวิต

มงคลที่ 21 ไม่ประมาทในธรรมทั้งหลาย การรับฟังรับรู้ธรรมมีหลากหลายแหล่ง ต้องพิจารณาธรรมด้วยสติ ยึดมั่นธรรมในหลักธรรมที่ดีที่ถูกที่ชอบอย่างมั่นคง หากธรรมใดไม่ดีไม่ถูกไม่ชอบต้องหลีกเลี่ยง

มงคลที่ 26 การฟังธรรมตามกาล การฟังธรรมคำสั่งสอนต้องหาโอกาสฟังอยู่เนืองๆ และเมื่อมีโอกาสฟังก็ต้องฟังอย่างตั้งมั่นตั้งใจ ด้วยความสงบ และก็จะบังเกิดปัญญาแก่ผู้นั้น

มงคลที่29 การได้เห็นสมณะ การได้เข้ากราบไหว้พระภิกษุผู้ทรงศีล ได้พบเห็นจริยวัตรที่งดงาม จิตใจจะรู้สึกมีความสดชื่นและเบิกบาน

มงคลที่ 30 การสนทนาธรรมตามกาล หากได้สนทนาธรรมถามไถ่ปัญหาธรรม ก็จะเกิดปัญญาแจ้งในธรรม สามารถขจัดจิตใจที่เศร้าหมองลงได้ คลี่คลายปัญหาให้ได้ มีทางออกที่ถูกที่ควร หมดกังวลใจ

มงคลที่ 31 การบำเพ็ญตะบะ ฝึกตะบะตน ละกิเลิส หักห้ามความยินดีในกาม สร้างความสุขมุ่งสู่ฌาณ

มงคลที่ 32 การประพฤติพรหมจรรย์ ฝึกตนเพื่อประพฤติพรหมจรรย์อย่างมั่นคง ก่อให้เกิดสุขที่ยั่งยืน

มงคลที่ 33 การเห็นอริยสัจ เห็นในสิ่งที่เที่ยงแท้แน่นอน คืออริยสัจ 4 ได้แก่ ทุกข์ สมุหทัย นิโรธ และ

มรรค เ้ป้าหมายคือการพ้นจากทุกข์

มงคลที่ 34 การทำให้แจ้งซึ่งนิพาน หมั่นฝึกปฏิบัติเผาผลาญกิเลส ไม่ยึดมั่นในตัวตนธาตุขันธ์ มุ่งสู่ความหลุดพ้นคือนิพพาน

มงคลที่35 การมีจิตไม่หวั่นไหวในโลกธรรม ไม่ถูกครอบงำด้วยลาภ ยศ สุข สรรเสริญ ไม่หวั่นไหวด้วยการเสื่อมลาภ เสื่อมยศ เสื่อมสุข และการถูกนินทาว่าร้าย

มงคลที่ 36 การมีจิตไม่เศร้าโศก เมื่อถึงคราวจะต้องพลัดพลากหรือสูญเสียคนที่รัก ญาติสนิทมิตรสหายต้องโทษ มีทุกข์ ต้องประคองสติอย่าโศกเศร้าเสียใจฟูมฟาย

มงคลที่ 37 การมีจิตปราศจากกิเลส สิ้นโลภ สิ้นโกรธ หมดหลง จิตใจจะผ่องแผ้วเบาสบาย มีุคุณค่ามหาศาลประมาณมิได้

มงคลที่ 38 การมีจิตเกษม มีจิตใที่เป็นสุข หลุดพ้นจากกิเลส เครื่่องพันธนาการทั้งปวง สู่ความสุขที่ยั่งยืนไม่มีที่สิ้นสุด

มงคลบางข้อปุถุชนทั่วไปคงจะประพฤติด้วยความยากยิ่ง ต้องใช้ความเพียรสูงมาก ต้องใช้บุญญาธิการในอดีตชาติเสริมเติมจึงจะประพฤติได้ แต่ก็คงไม่พ้นความมุ่งมั่น ความเพียรพยายาม เพื่อผลผลแห่งการสู่กระแสธารแห่งนิพพาน